روند دفاع پایان نامه های کارشناسی ارشد

پس از یک سال تحقیق و پژوهش و تجزیه و تحلیل و پشت سر گذاشتن تمامی مراحل انجام پایان نامه لازم است اساتید و صاحب نظران تلاش شبانه روزی شما مورد سنجش و آزمون قرار دهند. لذا رویدادی به نام دفاع از  پایان نامه وجود دارد که به منزله سطح دانش علمی کسب شده د توسط دانشجویان در این دوران است.

  

هر دانشگاهی موظف است پس از اتمام پایان نامه ارشد یا دکترای دانشجو جلسه دفاع برگزار کند و دانشجو موظف است پیش نویس پایان نامه را چند هفته ای پیش از برگزاری جلسه دفاع در اختیار اساتید راهنما و داوران قرار دهد.  شرکت‌کنندگان در جلسه دفاع را افراد زیر تشکیل می‌دهند:
1- گروهی تنها عنوانی هیات داوران که توسط مدیر گروه اموزشی دانشکده معرفی می شوند و متخصص رشته مورد نظر هستند.
2-  دانشجویان، اساتید، محققین و علاقه مندان به موضوع جلسه دفاع.
3- دانشجوی ارائه دهنده  پایان نامه. 
دانشجو موظف است تاریخ و ساعت دقیق برگزاری جلسه دفاع را از طریق نصب اعلانیه در محیط دانشکده و دانشگاه به اطلاع عموم برساند.

مراحل برگزاری جلسه دفاع

مرحله اول: استقرار مخاطبین و مهمانان جلسه به ویژه اساتید راهنما، داوران و ... در جایگاه های خاص خود.
مرحله دوم: معرفی دانشجوی ارائه دهنده پایان نامه و اعلام برنامه توسط نماینده تحصیلات تکمیلی و قرائت قرآن 
مرحله سوم: سخنرانی کوتاه استاد راهنما در جهت روشن شدن موضوع تحقیق و نقش و فعالیت دانشجو 
مرحله چهارم: شروع ارائه مطالب توسط دانشجو، که به ترتیب زیر است:
 1-عرض تشکر و قدردانی از اساتید راهنما و مشاوره و بیان دلایل انتخاب موضوع و اهمیت آن موضوع برای انجام تحقیق، 2-بیان روش تحقیق، سوالات، فرضیات، روش های جمع آوری نمونه یا داده، روش های تجزیه و تحلیل و خلاقیت های و جنبه های نوآوری کار 3-بیان نتایج و ارزیابی فرضیات که می تواند فرضیات را تائید یا رد کند، ارائه پیشنهادات برای تداوم تحقیق در موضوعات پیرامون موضوع مورد مطالعه و در نهایت تشکر از حضار برای حسن توجه به سخنان شما.
مرحله پنجم: طرح سوالات توسط اساتید داور 
مرحله ششم: جلسه هیات داوران برای ارزیابی عملکرد شما و تعیین نمره
مرحله هفتم: اعلام نمره نهایی هیات داوران توسط نماینده تحصیلات تکمیلی 
نکات قابل ذکر :
 1) به طور کلی و در اکثر دانشگاه های کشور زمان ارائه مطالب در جلسات دفاع پایان نامه کارشناسی ارشد بین 20 تا 25 دقیقه است و دانشجو باید از حاشیه روی و توضیحات اضافی پرهیز کرده و در زمان مقرر اصل مطلب را ارائه دهد
2) از نکات مهم جلسات دفاع  پایان نامه ها توجه به چکیده ی پایان نامه است که از نظر داوران اهمیت خاصی دارد چرا که بیشتر داوران فرصت و یا حوصله مطالعه کامل پایان نامه را ندارند لذا یک چکیده کامل و در عین حال کوتاه آنها را در جریان نسبتا کاملی از  پایان نامهدانشجو قرار می دهد. یک چکیده کامل و کوتاه باید معرف همه آن نکات ضروری ای باشد که شما می خواهید به مخاطبین به خصوص اساتید در جلسه ی دفاع ارائه دهید.
•  در ادبیات تحقیق، محقق باید مشخص کند که این ادبیات چه ارتباطی با موضوع او دارند و چگونه آنها را گزینش کرده است.
• اگر هرگونه مدل یا شاخصی استفاده می کنید باید حتما توضیح دهید که چرا آن را انتخاب کرده اید و چرا از مدل های دیگر استفاده نکرده اید.
• اگر در  پایان نامه خود به ترکیب چند مدل یا اصلاح یک مدل یا حتی معرفی یک مدل جدید پرداخته اید حتما این موضوع را با هیجان و توجه ویژه ای نزد مخاطبین خود پر رنگ کنید.
• حتما کمی، کیفی یا ترکیبی بودن روش شناسی را به طور دقیق مشخص کنید.
• اگر در گردآوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده کرده اید لازم است برای جبران محدودیت های پرسشنامه از روش های دیگر بهره بگیرید و حتما این روش ها را ذکر کنید. اگر برای بدست آوردن اطلاعات خود به جمع آوری نمونه پرداخته اید حتما از تکرار های مختلف 3 تا 5 تایی استفاده کنید تا خطاهای آزمایشی را کمتر کنید.
• حتما در پیشنهاددهی پایانی تمامی جنبه های کار را در نظر بگیرید حتی اگر پیشنهاد شما جنبه های مضر و منفی داشته باشد حتما آن را با دلیل مطرح کنید.
• اگر منافع تحقیق شما به گروه خاصی می رسد حتما نام آن گروه و منافع را کامل شرح دهید.
• توجه داشته باشید که شما پژوهشگر یا محقق هستید پس از ذکر کلماتی چون مولف یا نگارنده به عنوان پیشوند نامتان خودداری کنید.
• لازم است تعاریف مختلف راجب موضوع مورد بررسی خود را بشناسید و حتما ذکر کنید که کار شما بر مبنای کدام یک از تعاریف است. توجه داشته باشید که دفاع از پایان نامه 50% نمره قبولی شماست پس با اعتماد به نفس، مسلط و مغرورانه سخنرانی کنید.
• طراحی یک پاورپوینت از نکات بسیار مهم برای یک دفاع موفق است. اگر نکته ای در کار شما پررنگ و طرح آن ضروریست بهتر است آن را با علائم، بولد یا متحرک سازی به مخاطب نشان دهید. ارائه جداول، نمودارها و تصاویر مرتبط قطعا بیش از مطالب طولانی برای داوران جذاب است و این امر باعث می شود داور از دیدن اسلایدهای شما لذت برده و حواس آن متمرکز نقاط قوت کار شما شود تا نقاط ضعف.
• حجم پایان نامه مطلوب از دیدگاه اکثر داوران بین 20 تا 30 هزار کلمه است که در خصوص رساله دکترا معمولا به 60 تا 80 هزار کلمه هم می رسد.
• بهترین مکان برای ارائه حذفیاتی که حجم پایان نامه شما را افزایش داده، بخش پیوست پایان نامه است.
• تمامی نکات مثبت و هرآنچه که برای بهتر شدن کار خود انجام داده اید در جلسه دفاع مطرح کنید و این حس را به همه القا کنید که شما کار بزرگی انجام داده اید.
• ترجیحا از کلمات عربی و انگلیسی استفاده نکنید و در صورت لزوم حتما به معنا و مفهوم آن به طور مختصر بپردازید.
• یک دفاع خوب دفاعی است که تمامی افراد شرکت کننده که از کار شما بی اطلاع هستند در پایان کاملا با موضوع آشنا شده و کار شمارا درک کرده باشند. پس روان، ساده و در آرامش سخن بگویید.
• اکثر داوران شناخت دقیق و درستی از کار شما ندارند پس به مطالعه چکیده و فصل سوم (روش شناسی) خواهند پرداخت، پس در نگارش این دو بخش دقت کنید.

منبع: روند دفاع پایان نامه های کارشناسی ارشد