نخستین گام در نگارش پروپوزال طرح یک پرسش پژوهشی و در ادامه پاسخ دادن به آن است. در ادامه از دو بُعد باید سوال مطرح شده را مورد بررسی قرار داده و به آن پاسخ دهید؛
اهمیت نظری مسئله پروپوزال: در این قسمت پژوهشگر باید با بررسی نظریات و تئوری های موجود در باب مسئله پژوهش, اهمیت مسئله را در میان مسائل موجود در نظریات مختلف با تکیه بر اسناد معتبر مشخص نماید. در واقع در این قسمت پژوهشگر باید اهمیت مسئله را از بعد نظری و کنکاش در نظریات و تئوری ها مطرح نماید.
اهمیت کاربردی انجام پروپوزال: در این قسمت پژوهشگر باید از طریق بررسی جوانب اساسی مسئله پژوهش در عمل به فواید و نتایج کاربردی حاصل از انجام پژوهشدر باب مسئله مورد نظر بپردازد. لازم به ذکر است که در این قسمت پژوهشگر باید اثرات مثبت حاصل از انجام پروژه و اثرات منفی حاصل از عدم انجام پژوهش را با درنظر گرفتن حیطه و چارچوب نظری و عملی پژوهش مطرح نماید.
پس از بیان اهمیت و ضرورت مساله و ارائه آن بر اساس ملاحظات فوق به منظور بازبینی آن می توان به ارزشیابی آن بر اساس موارد زیر پرداخت:
پروپوزال گان نخستین پروژه شما و به منزله نقطه آغاز پایان نامه تحصیلی شماست که مهم ترین قسمت از تحصیلاتتان به شمار خواهد آمد و طرح یک پرسش پژوهشی مرتبط با پایان نامه که نقش ستون فقرات آن را ایفا می کند, نگارش پایان نامه را از یک امر کسالت بار به مسئله ای حائز اهمیت و چالش برانگیز برای شما تبدیل می کند.
تمام پروپوزال ها یک هدف عمده را دنبال می کنند, خواننده پروپوزال پس از مطالعهپروپوزال شما باید بداند که شما قصد انجام چه پژوهشی را دارید و با چه هدفی و از چه طریقی می خواهید آن را عملیاتی نمایید.یک پروپوزال خوب باید خلاصه ای از یک طرح پژهشی و تحقیقاتی باشد که مسیر پژوهش, اهداف آن و اممانات و وسایل مورد نیاز برای اجرای آن در پروپوزال مشخص شده باشد, تخمین هزینه های لازم برای اجرای پروژه هم نکته ای است که باید به آن دقت شود.
هنگام نوشتن پروپوزال پایان نامه علاوه بر پاسخ به پرسش های فوق باید اطلاعات دیگری نیز در متن پروپوزال گنجانده شود. اما مهم ترین بخش هر پروپوزال که پیکره و شیرازه اصلی آن را تشکیل می دهد همین مواردی است که به آنها اشاره شد.
پژوهشگر باید تعیین کند که مطالعه مساله مد نظر وی از چه اهمیتی برخوردار است, چه از لحاظ تئوری و چه از لحاظ کاربردی. یعنی انجام پروپوزال و پایان نامه و مقاله های علمی و پژوهشی چه مشکلی را حل خواهند کرد و در صورتی که پژوهش انجام نشود چه صدمه ای متوجه جامعه خواهد شد و چه کسانی از نتایج این پروپوزال وپایان نامه استفاده خواهند کرد.
پیش از آغاز نگارش پروپوزال دانشجویان باید با مسائلی چون انتخاب موضوع و آشنایی با پایگاه های اطلاعاتی, نحوه تدوین عنوان طرح, تدوین بیان مسئله, قلمروهای تحقیق و چگونگی موضوع شناسی جهت تدوین نهای پروپوزال آشنایی اندکی داشته باشند تا بتوانند موضوع خود را به درستی انتخاب نموده و در تدوین محتوایپروپوزال خود با مشکل مواجه نشوند.
اصول اولیه و یکسان نگارش پروپوزال
این سه مورد جز مواردی هستند که در تمامی پروپوزال ها و برای تمامی دانشگاه ها, بسته به ضوابط و قوانین دانشگاه, باید از طرف دانشجو رعایت شوند.
در پایان نامه آموزش اصول علمی انجام پژوهش و ارائه آن در یک قالب و ساختار مدون و نیز روند صحیح و منطقی نگارش پروپوزال و انجام پایان نامه از جمله اهدافی است که انتظار می رود دانشجویان پس از تحصیلات تکمیلی خود به خوبی قادر به انجام و اجرای آن باشند. به وجود آمدن مشکل در تهیه و تدوین پروپوزال و به چالش کشیده شدن دانشجویان در آن مقطع زمانی قطعاً برای آنها بسیار سازنده و آموزنده خواهد بود چرا که با چگونگی مواجه با مسائل و مشکلات و رفع آن عملاً آشنا می شوند.
درست است که تهیه و تدویت پروپوزال در حقیقت در یک بازه زمانی کوتاه اتفاق می افتد اما لازم است به این مسئله دقت داشته باشید که پروپوزال در واقع پیشنهاد اولیه و اساسی یک پروژه بوده و به منزله نقشه های محاسباتی ساختمان است, چنانچه با دقت و با محاسبا دقیق طراحی شده باشد پژوهشگر در انجام مراحل بعدی و اجرای پایان نامه خود با مشکل اساسی مواجه نخواهد شد.
پروپوزال طرح اولیه و پیشنهادی تحقیق است و مهم ترین و اصلی ترین بخش هر کار تحقیقی و پژوهشی به حساب می آید. طرح تحقیق در واقع شبیه طرح اولیه و پیشنهادی یک ساختمان است که ارکان اصلی آن طراحی و محاسبه شده و به صورت نقشه و ماکت ساختمان درآمده است, چنانچه یک مهندس خبره به طرح اولیه نگاهی بیاندازد قادر به تجسم ساختمان حاصل از این نقشه می باشد. پس لازم است در که نوشتن پروپوزال به عنوان طرح اولیه پایان نامه نهایت دقت و وسواس را به خرج دهید تا در ادامه و مراحل اجرای پایان نامه به مشکلات اساسی و بنیادی برخورد نکنید. پروپوزال نقشه یا قطب نمای انجام تحقیق محسوب می شود و راهنمایپژوهشگر برای عملیاتی کردن و اجرای پروژه است.
چنانچه پژوهشگری پروپوزال خود را درست و با دقت تهیه کرده باشد و تمامی ارکان و اجزا پروپوزال به ویژه طرح مسئله, اهمیت و ارزش پروژه, تاریخچه مطالعات, اهداف, سوالات, فرضیه ها و روش و مراحل انجام پروژه را به طور دقیق و کامل تهیه کرده باشد, در انجام پژوهش با مشکلاتی از جمله سردرگمی و ابهام روبه رو نخواهد شد. به طوری که برخی معتقدند تهیه پروپوزال با نهایت دقت وریزبینی بیش از 50 درصد رساله شما را به پیش خواهد برد.
دانشجو باید با اصول پروپوزال نویسی و روش تحقیق آشنایی کامل داشته باشد تا قابلیت دفاع از پایان نامه خود را بیابد. توجه و اهتمام به امر پژوهش و تحقیق یکی از مهم ترین و اساسی ترین امور در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی محسوب می شود و در این راستا ایجاد زمینه های مساعد و تشویق و ترغیب دانشجویان مستعد و ایجاد روند صحیح نوشتن پروپوزال, انجام پروژه تحقیقاتی پایان نامه و دفاع از آن یکی از موثرترین گام هاست.
هدف کلی و اولیه از نوشتن پروپوزال بیان مسئله و چرایی پرداختن به آن و اشاره به روش های حل مسئله است. هر پروپوزال, یک طرح اولیه برای برآورده ساختن یک نیاز پیشنهاد می دهد و باید خوانندگان را که عموماً اساتید گروه پژوهشی دانشکده مزبور هستند را ترغیب به تایید طرح نماید.
کیفیت پروپوزال پژوهشی شما نه تنها به کیفیت پروژه تحقیقاتی شما بستگی دارد بلکه به کیفیت نگارشی پروپوزال نیز بستگی دارد. در عین حال یک پروپوزال نمی تواند قوی بوده و حرفی برای گفتن داشته باشد مگر اینکه محتوی علمی آن قوی باشد. مفهوم قوی بودن محتوای علمی مستلزم اعتبار علمی ذاتی کار می باشد و همچنین دلالت بر به کار گیری تکنیک های منطبق بر آخرین پیشرفت های علمی دارد.
مهم ترین و عمده ترین بخش پروپوزال, چکیده و اهداف اختصاصی پروژه هستند. تیم بازبینی و صدور رای روی پروپوزال عموماً سبک بازبینی خاص خود را دارند و به بخش چکیده و به خصوص اهداف اختصاصی اهمیت ویژه ای می دهند. در واقع یک پروپوزال خوب قادر است با تمام افرادی که آن را داوری می کنند ارتباط برقرار کند, نه فقط افرادی که در رشته مرتبط با پروپوزال تخصص دارند.