پروپوزال یا طرح پایان نامه تاثیر بسیار زیادی در پذیرش و عدم پذیرش پایان نامه دارد. برای اخذ مدرک کارشناسی ارشد و دکتری, پروپوزال خوب می تواند به پایان نامه ای قوی و موفق منجر شود. برخی از دانشجویان تمام تلاش خود را در تهیه پروپوزال انجام داده ولی نکات ساده ای را در تکمیل فرم های پروپوزال جدی نمی گیرند.
دقت در اسکلت بندی پرسش و هدف پژوهش, مرزبندی دقیق و علمی پژوهش به لحاظ موضوعی, روش شناختی و دقت در انتخاب واژه ها و چگونگی جمله بندی پاراگراف ها به نوشتن یک پروپوزال خوب و موفق و دفاع از آن تا حد زیادی تضمین می کنند. بدیهی نویسی و تلف کردن فضای نوشتاری به ویژه در بخش ادبیات موضوع پروپوزال و روش از دیگر خطاهایی هستند که عمدتاً به دلیل ضعف در تفکر تحلیلی پژوهشگر سبب می شوند تا این بخش ها از هدف اصلی خود دور بمانند. بازخوانی و کپی برداری تعاریف و مفاهیم و تشریح بیش از حد اهمیت موضوع پروپوزال و بازنویسی کتاب های روش تحقیق در بخش مصادیق بارز تلف کردن فضای نوشتاری در یک پروپوزال ضعیف هستند.
از دلایل اتلاف فضای نوشتاری, گیرکردن پژوهشگر در مرحله خواندن و نوشتن توصیفی و از آن بدتر دل نکندن از مطالب اضافی است. اندیشیدن و چند باره اندیشیدن درباره پرسش های مربوط به مراحل مختلف پروپوزال نویسی تا حد زیادی ذهن را از پراکنده گویی, خام نویسی و نگارش جزیره اینجات می دهد. استفاده از پرسش ها در راستای نگارش پروپوزال کمک می کند تا پژوهشگر با هر بار بلند خواندن بخش های مختلف پروپوزال, نوشته خود را محک بزند. حواشی و توضیحات اضافی را حذف کند, مطالب خود را بپزد و از توصیف صرف و گزارش گونه آنها پرهیزنماید. اینکار, حس کپی-پیست نما شدن را از نوشته گرفته و این امکان را برای پژوهشگر فراهم می کند تا پیش از دفاع کار خود را محاکمه و قضاوت کند.
چگونگی یادگیریپروپوزال نویسی
پروپوزال یا پیشنهاد پژوهشی نمودی از چارپوب یک پژوهش و وده هایی است که پژوهشگر درباره چگونگی انجام پژوهش خود و خروجی های آن ارائه می دهد. برای نوشتن یک پروپوزال قوی و قابل دفاع لازم است که پژوهشگر در پروپوزال خود شفاف و مستند به سوالات زیر پاسخ دهد:
به پرسش های مبنا خوب بیندیشیم تا بتوانیم پخته بنویسیم. ژرف اندیشی درباره پرسش خهای بالا در فرایند خواندن و نوشتن به چخته نویسی پروپوزال کمک زیادی می کنند. یکی از دلایل خام نویسی و پراکنده گویی در پروپوزال ها بی هدف خواندن و جمع کردن و چیدن صرف مطالب است.
هنگام نوشتن و اسکلت بندی مطالب باید دقت و وسواس زیادی به خرج داد تا مخاطب پروپوزال در کمتر از 15 دقیقه چارچوب پژوهش را درک نموده و در آن چارچوب و در صورت نیاز بازخوردهای اصلاحی دقیقی ارائه دهد.در غیر این صورت احتمالاً مخاطب خود راساً اقدام به چارچوب سازی پروپوزال می کند و احتمالاً کل مسیر پژوهش را تغییر می دهد.
پخته نویسی پروپوزال شانس دریافت بازخوردهای خوب و سازنده را افزایش می دهد و خام نویسی برعکس شانس دخالت های افسارگسیخته و از مسیر منحرف کردنپروپوزال را فراهم می کند.
پروپوزال مانند تفاهم نامه ای است که میان پژوهشگر و کارفرمای پژوهش (اساتید راهنما, مشاور, داور) امضا می شود. چون پروپوزال توسط پژوهشگر نوشته شده است و توسط کارفرمای پژوهش تایید و تصویب می شود, این معنا را می دهد که پژوهشگر متعهد است به هرآنچه در پروپوزال خود وعده داده عمل کند. فهم این موضوع دو پیام بزرگ برای پژوهشگر دارد:
از زیاده گویی بپرهیزید
لیست آرزوهای خود را با هدف های پژوهش اشتباه نگیرید.
یک پژوهش دانشگاهی بنا نیست سود شرکت ها را چند برابر کند, کیفیت خدمات و کالاها را متحول کن, نظام آموزشی را دگرگون سازد. یک پژوهش در بهترین و آرمانی ترین حالت خودقرار است درباره چگونگی تحقق اهدافی, مدل و نظریه عوض کند, اما اینکه مدل ارائه شده منجر به افزایش سود شرکت می شود؟ کیفیت را ارتقا می دهد؟ نظام آموزشی را دگرگون می کند؟ چیزهایی هستند که به مطالعات طولی و چند سال زمان نیاز دارند.
در صورت بی توجهی به این نکات و گنجاندن بی تامل هر محتوایی (اعم از تعاریف, مدل ها, روش ها و نظریه ها) پژوهشگر احتمالاً خود را در ناکجاآباد خواهد یافت. جایی که در آن مجبور است کارهایی در پروژه انجام دهد که صرفاً به دلیل هیجان و زیاده گویی فکر نشده در پروپوزال, در اساتید ایجاد توقع کرده و واقعاً توانایی و زمان لازم برای انجام آنها را ندارد.
نخستین گام در نگارش پروپوزال طرح یک پرسش پژوهشی و در ادامه پاسخ دادن به آن است. در ادامه از دو بُعد باید سوال مطرح شده را مورد بررسی قرار داده و به آن پاسخ دهید؛
اهمیت نظری مسئله پروپوزال: در این قسمت پژوهشگر باید با بررسی نظریات و تئوری های موجود در باب مسئله پژوهش, اهمیت مسئله را در میان مسائل موجود در نظریات مختلف با تکیه بر اسناد معتبر مشخص نماید. در واقع در این قسمت پژوهشگر باید اهمیت مسئله را از بعد نظری و کنکاش در نظریات و تئوری ها مطرح نماید.
اهمیت کاربردی انجام پروپوزال: در این قسمت پژوهشگر باید از طریق بررسی جوانب اساسی مسئله پژوهش در عمل به فواید و نتایج کاربردی حاصل از انجام پژوهشدر باب مسئله مورد نظر بپردازد. لازم به ذکر است که در این قسمت پژوهشگر باید اثرات مثبت حاصل از انجام پروژه و اثرات منفی حاصل از عدم انجام پژوهش را با درنظر گرفتن حیطه و چارچوب نظری و عملی پژوهش مطرح نماید.
پس از بیان اهمیت و ضرورت مساله و ارائه آن بر اساس ملاحظات فوق به منظور بازبینی آن می توان به ارزشیابی آن بر اساس موارد زیر پرداخت:
پروپوزال گان نخستین پروژه شما و به منزله نقطه آغاز پایان نامه تحصیلی شماست که مهم ترین قسمت از تحصیلاتتان به شمار خواهد آمد و طرح یک پرسش پژوهشی مرتبط با پایان نامه که نقش ستون فقرات آن را ایفا می کند, نگارش پایان نامه را از یک امر کسالت بار به مسئله ای حائز اهمیت و چالش برانگیز برای شما تبدیل می کند.